Mấy ngày nay tôi suy nghĩ khá nhiều về chuyện rời Facebook. Và càng nghĩ, tôi càng thấy quyết định này không chỉ đúng, mà còn thuận Đạo một cách rất tự nhiên.
Điều buồn cười là tôi phải mất hơn chục năm chiêm nghiệm mới thấy rõ cái nghịch lý:
"Nhiều lúc mình tưởng đang giúp người, nhưng thật ra lại đang làm hại họ,
và cuối cùng sẽ hại luôn chính mình."
Ngày trước tôi chỉ nghĩ đơn giản: biết gì thì chia sẻ, ai đọc thì đọc, ai hiểu thì hiểu, ai không hiểu thì kệ.
Nhưng dạo gần đây, khi bài viết của tôi bị Facebook đẩy đi quá xa, tôi bắt đầu thấy một điều đáng sợ:
một lời tốt có thể biến thành thuốc độc nếu chạm vào sai người,
và mọi dao động mình tạo ra đều lan truyền theo những đường vòng méo mó mà mình không kiểm soát nổi.
Facebook chính là môi trường lý tưởng cho điều đó xảy ra.
Nó phân phối bài viết theo kiểu cưỡng bức.
Những người không hề tìm tôi, không hề muốn đọc thứ tôi viết, không có nền tảng để hiểu,
lại bị thuật toán ném bài của tôi thẳng vào mặt.
Và khi con người tiếp nhận một thứ không do mình chủ động tìm, họ sẽ dùng bản năng, không phải lý trí.
-Tôi nói: “Cẩn thận, đừng tin mấy quy luật dòng tiền. Đó là quy nạp ngây thơ.”
Ý tôi chỉ đơn giản là đừng FOMO, đừng all in, quản lý vốn cho tử tế.
Nhưng rơi vào tai người non kinh nghiệm, nó sẽ hóa thành: “Bán hết, bán ngay!”
Nếu thị trường tăng tiếp (điều hoàn toàn có thể xảy ra) họ mất tiền rồi quay lại trách tôi.
Trong khi tôi chưa từng bảo họ bán.
-Tôi nói: “Blockchain còn phát triển.”
Ý tôi là: học sâu, tìm hiểu rõ, rồi đầu tư dài hơi.
Nhưng người thiếu kiến thức sẽ nghe thành: “all in”, “leverage x100”, “bắt trend đổi đời”.
Khi giá rơi (điều sớm muộn cũng đến) họ hoảng loạn, cháy tài khoản, rồi âm thầm trách ngược tôi.
Và cái trách, cái uất, cái dao động tiêu cực này, kiểu gì cũng sẽ quay ngược về tôi theo một cách nào đó.
Ý tôi là một chuyện.
Cách người ta hiểu lại là chuyện khác.
Và cách họ hành động thì còn cách xa hơn nữa.
Cho nên, cái hậu quả cuối cùng thì chỉ có.... trời mới biết.
Đây là lúc tôi hiểu hơn về "Đạo của nước":
sóng sạch rơi vào nền nước đục cũng thành sóng độc.
Giúp sai người, sai thời điểm, sai cách, là một dạng hãm hại tinh vi.
Một dạng hại mà người gây ra thậm chí còn không biết mình đang gây ra.
Đó là âm trong dương, xấu trong tốt, bóng tối trong ánh sáng - cách mà vũ trụ vận hành.
Tôi từng nghĩ: “Tôi chỉ viết thôi, còn họ tự chịu trách nhiệm.”
Nhưng trong thế giới nhất thể liên kết này, chẳng có gì tách biệt như vậy cả.
Một lời nói đi qua mười nền tâm khác nhau sẽ bị bóp méo mười lần, và khi nó dội ngược về, nó không còn là lời nói của mình nữa,
mà là thứ hỗn độn tạo ra từ nỗi đau, sự đố kỵ, thiếu thốn, lòng tự ái, kỳ vọng ảo, và tâm lý thua lỗ của hàng nghìn con người.
Đông người thì tất yếu lẫn đủ loại tâm.
Có người vào để học thật.
Có người vào để cảm ơn.
Nhưng cũng có những ánh mắt cay cú, cay vì thấy người khác hiểu hơn mình, cay vì một bài có nhiều like, cay vì bản thân đang thua lỗ.
Đó là mầm mống nguy hiểm.
Tôi chỉ viết, nhưng họ không đọc bằng lý trí.
Họ đọc bằng sự thiếu thốn của họ, bằng những vết thương chưa lành, bằng nỗi thất vọng, bằng ảo tưởng giàu nhanh, bằng tự ái bản năng.
Ngôn từ đi vào họ không còn giữ được hình dạng ban đầu nữa. Nó bị nhuộm màu, bóp méo, uốn cong theo những vết nứt trong đầu họ.
Một mớ hỗn độn cảm xúc như vậy chỉ cần chạm nhẹ cũng sẽ tạo ra sóng xấu,
và sóng đó, theo "Đạo của nước", cuối cùng sẽ dội ngược trở lại người viết.
Nhiều khi nghĩ đơn giản là chia sẻ kinh nghiệm để giúp người khác bớt sai,
nhưng lại vô tình khiến họ bám víu, ảo tưởng rằng:
“nếu ông này làm được thì mình cũng làm được.”
Thế là mình (vô tình thôi) trở thành nguyên nhân khiến cuộc đời họ lệch hướng làm trader,
trong khi ae đều đã biết: 95% trader rồi cũng thua.
Đó là hại họ, và cũng chính là tự hại mình, theo nhân quả.
Rồi có lúc tôi thấy chính bản thân cũng bị tác động bởi Facebook.
Bài nhiều view, nhiều like, thì dopamine tăng, làm cái tôi phình lên một chút.
Mà trong Đạo, chỉ cần lệch một độ ở điểm xuất phát, đi một chặng dài sẽ chệch cả cây số. Đó là một kiểu tự hại tinh tế khác, khó nhận ra, nhưng cực kỳ nguy hiểm.
Tất cả những điều đó, giờ đây, khiến tôi hiểu rằng:
Viết đúng chưa chắc đã tốt.
Viết hay chưa chắc đã giúp.
Viết chân thành chưa chắc đã không gây sát thương.
Điều quan trọng không chỉ là mình nói gì,
mà còn là ai đang nghe,
họ ở tâm thế nào,
và có đủ nền để tiếp nhận hay không.
Facebook là nơi nền nước của người đọc không đồng nhất.
Người tử tế, người đố kỵ, người thiếu thốn, người tự ái, người nóng giận, người đang cháy tài khoản… trộn lại với nhau.
Còn thuật toán thì chỉ cố tối ưu dopamine rẻ tiền, không tối ưu sự tỉnh táo.
Nên mọi sai lệch đều sẽ nhân lên cả tỷ.
Tôi không thể kiểm soát ai sẽ đọc.
Tôi không thể kiểm soát họ hiểu theo hướng nào.
Tôi không thể kiểm soát họ đang ở vị thế ra sao.
Và càng không thể kiểm soát hệ quả gây ra khi hàng vạn người hành động theo cách tôi không biết.
Facebook chính là biển động.
Mà biển động thì dù có là sóng tốt cũng bị biến thành sóng xấu.
Còn khi viết ở blog cá nhân, sẽ chỉ là mặt hồ.
Ở đó, ai không đủ tần số thì không vào.
Ai "thực sự cần" mới tìm đến.
Người đọc chủ động, tỉnh táo, lý trí, có trách nhiệm.
Không có thuật toán ép hiển thị, không có người cay, người ghét, người ảo tưởng,… nhảy vào xem.
Không có spotlight, cũng chẳng có dopamine rẻ tiền.
Chỉ còn lại chữ, và người tìm đến chữ.
Trong môi trường như vậy, dao động sẽ đi đúng hướng, đúng người, đúng mực.
Và vì thế,
sẽ không còn cái cảnh “tưởng giúp nhưng lại vô tình hại”,
không còn cảnh sóng tốt bị vặn thành sóng độc,
không còn cảnh nghiệp vòng vèo lan truyền theo cách khó lường.
Tôi rời Facebook chính là vì thế.
Không phải là tôi sợ.
Mà là muốn dừng gây sát thương vô ý cho người khác.
Tưởng giúp người, hóa ra hại người.
Tưởng chia sẻ, hóa ra gieo ảo vọng.
Tưởng mang ánh sáng, hóa ra đem đến bóng tối.
Tưởng làm người khác tốt hơn, hóa ra làm họ đi lầm đường.
Cho nên giờ tôi biết:
Rời đi đúng lúc là một dạng từ bi.
Và im lặng đúng chỗ là một dạng trí tuệ.
Tôi sẽ không dừng chia sẻ.
"Kinh thành mới" này vẫn mở cửa cho những người thật sự cần.
Ai cùng tần số sẽ tìm thấy.
Nước lại gặp nước. Sóng lại gặp sóng.
Chỉ khác là lần này, trầm hơn, tĩnh hơn, thuận với Đạo hơn.
Comments
Post a Comment