Mấy hôm nay tôi toàn viết mấy bài triết học, nào là “thực tại”, “vô ngã”, “đạo”......
Chắc nhiều ae xem xong kiểu:
“Lão này đọc lắm quá nên tẩu hoả nhập ma rồi, triết với đạo liên quan méo gì trading, chắc sắp đi tu” hehe
Nhưng thật ra không đâu ae nhé.
Tôi vẫn ăn cơm thịt ngày ba bữa không trượt cữ nào,
trade thì vẫn cháy,
và vẫn lên mạng hóng drama, chém gió như thường thôi.
Chỉ khác là, giờ tôi bớt ngu hơn chút.
Nếu là tôi ngày xưa (thằng Tiến của 5 năm trước) chắc cũng nghĩ y hệt ae.
Hồi đó mà thấy ông nào cứ lảm nhảm triết học, đạo, vô thường, vô ngã,… này nọ là tôi nghĩ ngay:
“Chắc lão này bị hâm, không lo mà đi kiếm tiền đi!”
Chập chập lên thì bấm luôn block.
Nhưng giờ, thế qué nào mà tôi lại trở thành đúng cái lão hâm ấy.
Hỡi ôi, “cái tôi thực tế và tỉnh táo” của 5 năm trước giờ còn đâu.
Nên nói, “vô thường, vô ngã” không phải chuyện xa xôi gì cả.
Nó chính là việc mình không còn là cái phiên bản cũ của mình trước đây nữa.
Và nay nhân tiện dòng suy nghĩ đó, tôi lại nói thêm chút về việc mấy cái thứ "triết học trên mây" này thì liên quan gì đến trade/cuộc sống,
hay nói thẳng ra,
đến cái công cuộc kiếm cơm hằng ngày của ae.
Để hiểu được thì chúng ta cùng quay ngược thời gian chút, về lại cái thời thanh xuân mộng mơ mà ae còn đi học trên ghế nhà trường.
Thời đó, ae ta luôn được giáo dục theo hệ tư tưởng phương Tây:
học cách phân chia mọi thứ,
cái này/cái kia, đúng/sai, logic/phi-logic,…
rồi thì học chứng minh, phân tích, lập luận....
Tư tưởng này dạy ae ta phải "kiểm chứng” thực tại bằng 5 giác quan: mắt, tai, mũi, lưỡi, da.
Những gì không đo được, không chụp được, không ghi vào bảng thống kê, hay lập được thành công thức, thì coi như vớ vẩn, phản khoa học.
Thế nên ông nào mà nói “trực giác mách bảo” hay “cảm thấy năng lượng vũ trụ không đúng” là bị gắn mác “ảo ma Canada” liền.
Sự hiệu quả của hệ tư tưởng này thì cũng không cần bàn.
Nhờ nó, ae ta có iPhone, xe hơi, AI, thị trường chứng khoán, đồ ăn ship tận mồm và meme coin để trade.
Cơm áo giờ ae không thiếu, chỉ lo ăn gì cho ngon, mặc gì cho đẹp, và khoe gì lên mạng cho sang.….hehe..
Nhưng chính cái tư tưởng giỏi phân loại, chia cắt đó lại có mặt trái:
Nó chỉ tin vào những gì 5 giác quan (mắt, tai, mũi, lưỡi, da) cảm nhận được, nên khiến ae ta dần mất đi những mối liên kết khác với thế giới.
Thật ra, 5 giác quan mà tư tưởng phương Tây dạy ae tôn thờ chỉ là mấy cái cảm biến tầm trung thôi.
-Mắt: chỉ nhìn thấy sóng ánh sáng trong dải nhỏ.
-Tai: nghe được vài tần số.
-Mũi, lưỡi, da: toàn sóng phân tử và vật chất vĩ mô chạm vào.
Trong khi, vũ trụ lại đầy rẫy những sóng khác:
sóng điện từ, sóng hạt, sóng wifi, sóng radio, sóng ý thức (cái này nói ra là bị chửi liền này, hehe)…
Và vì không biết cách “nghe” được mấy sóng đó nên ae ta mới chế tạo thêm đồ nghề: điện thoại, radar, máy tính,....
Đây đơn giản chỉ là mấy cái phụ tùng để bù cho 5 cái sensor cùi bắp ban đầu kia.
Nói cách khác, tư tưởng phương Tây dạy ta nâng cấp giác quan bằng đồ vật, nhưng không dạy ta cách “nâng cấp chính bản thân mình”.
Trong khi đó, tư tưởng phương Đông (Đạo, Phật, Chân Như, vv...) lại xem con người và vũ trụ là một thể.
Thế nên mới có câu:
“Con người chính là vũ trụ. Cái đang nhìn chính là cái được nhìn.”
Nghe triết học quá hả?
Nhưng thật ra dễ hiểu lắm.
Vì nếu vũ trụ chính là chúng ta, nằm trong ta, thì ta hoàn toàn có thể “thu sóng” từ nó, mà không cần cái ăng ten nào khác bên ngoài cả.
Tư tưởng phương Đông dạy ta cách mở thêm những kênh kết nối với thế giới mà 5 giác quan cùi bắp không bao giờ với tới.
Nếu ví con người là cái radio, thì phương Tây chỉ chỉnh 5 nút “âm lượng, bass, treble, balance, on/off” cho nhạc hay, to rõ.
Còn phương Đông thì bảo: “Ê, còn cái ăng-ten nữa kìa, mở ra đi, nó thu được nhiều sóng hơn đấy.”
Nhưng phương Tây thì vặn to cái loa hơn, còn cái ăng-ten thì kệ mẹ luôn.
Và thế là, ae mất kết nối với “vũ trụ”, với trực giác, với mấy thứ không đo được bằng công thức.
Vậy nên phương Đông mới đề cao chuyện “học Đạo”.
Nhưng “học” ở đây không phải kiểu nhồi nhét thêm thông tin như sách giáo khoa.
Lão Tử nói:
“Vi học nhật ích, vi Đạo nhật tổn,
Tổn chi hựu tổn, dĩ chí ư vô vi.”
Tức là:
Học kiến thức thì mỗi ngày một nhiều,
còn học Đạo thì mỗi ngày một ít.
Nghe có vẻ nghịch lý, nhưng thật ra lại rất đúng với cuộc đời:
mỗi lần ta bỏ xuống một lớp “cái tôi”,
bỏ một nỗi sợ,
bỏ một thiên kiến,
bỏ một nhu cầu chứng minh mình đúng,
thì ta sẽ nhìn thấy thế giới rõ hơn.
“Học đạo” không khiến ta “biết nhiều hơn”,
mà khiến ta “ít rác trong đầu hơn.”
Và ít rác trong đầu thì trực giác sẽ sáng.
Trực giác sáng thì sẽ nhìn thấy rõ thực tại.
Nghe đến đây chắc nhiều ae sẽ bảo:
“Rồi xong, lão Tiến điên thật rồi.”
Ờ, thằng Tiến thuần logic của năm 2020 cũng nghĩ thế.
Nhưng nếu ae nào trade đủ lâu, đặc biệt là mấy ae nghiên cứu định lượng (quant trader) thì sẽ hiểu: mọi mô hình logic đều phải đứng trên một trực giác/niềm tin ban đầu.
Cái tiên đề, cái giả định, cái “nếu… thì…” đầu tiên, chẳng cái nào tự chứng minh được bằng logic của chính nó cả.
Tức là nếu suy đến tận lõi, logic cũng phải dựa trên một thứ không logic.
Cái đó, gọi là trực giác, hay nếu ae thích nghe “ngầu” hơn: trí tuệ phi lý tính.
Và trong trading, cái “phi lý tính” đó mới là thứ giúp ae ta sống sót.
Có những lệnh không đến từ phân tích kỹ thuật, không đến từ mô hình, mà đến từ “cảm giác trong bụng”.
“Tôi không biết tại sao, nhưng thấy chỗ này phải thoát.”
Rồi sau đó giá đảo chiều thật.
Đó không phải phép màu.
Mà là trực giác, là giác quan thứ 6, là vũ trụ lên tiếng thông qua những sợi dây vô hình mà tư duy phương Tây đã dạy ae ta cắt mất.
Khi ae hiểu ra điều đó, ae cũng sẽ thấy những ý niệm như “vô thường”, “vô ngã” (nghe tưởng xa xôi lắm) thật ra lại gần gũi vô cùng.
Nó hiện lên ngay trong đời thường.
Khi ae ta cãi nhau với người khác, có bao nhiêu lần là cãi để “hiểu” nhau, hay toàn cãi để “thắng”.
Khi làm việc/kiếm tiền, bao nhiêu lần ae ta cố chứng minh "mình giỏi hơn thằng khác" thay vì chỉ đơn giản là làm cho tốt hơn?
Khi trade, bao nhiêu lần ae ta giữ lệnh lỗ chỉ vì “không muốn thua”?
Cái “tôi” trong ae ta mạnh đến mức điều khiển hết mọi hành động.
Nên nhận ra “vô ngã” không phải là mất mình, mà là biết tách mình ra khỏi bản năng.
Còn “vô thường” thì nhắc rằng: mọi thứ đều sẽ đổi thay, kể cả nỗi đau, kể cả chính bản thân mình.
Làm ăn thất bại, trading thua lỗ, chia tay, cãi sếp,... hôm nay tưởng tận cùng, vài năm sau nhìn lại, hóa ra lại mở ra một lối đi khác, một cơ hội mới tốt hơn.
Đấy là vô thường, vô ngã, chứ còn gì nữa.
Ae thấy đó, cái nền tư duy, thứ mà triết học là gốc rễ, chi phối rất nhiều đến cách ae ta nhìn đời, cách ta phản ứng, cách ta ra quyết định.
Và những thứ đó lại ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống, sự nghiệp, tiền bạc, và cả cái “công cuộc kiếm cơm” hằng ngày của ae.
“Triết học, đạo” thực ra không nằm trong chùa, cũng chẳng nằm trong sách.
Nó nằm trong cảm nhận, trong tư duy,
nằm ngay ở cách ta nói chuyện,
cách ta yêu,
cách ta cãi nhau,
cách ta click chuột,
và cách ta đối diện với những nghịch cảnh thường ngày.
Tìm hiểu về chúng không phải để trốn tránh hay tách mình ra với đời,
cũng không phải để trở nên hiền triết đạo mạo,
mà là để chuẩn bị nền tảng sống vững vàng,
giúp chúng ta hoà mình vào dòng đời mà không bị cuốn trôi.
Triết học giúp ta hiểu: lý trí có ích, nhưng trực giác cũng đáng tin.
Triết học nhắc ta rằng: phân tích bằng não, nhưng phải hành động bằng tâm tĩnh.
Và rồi, nhờ nó mà ta cũng thấy: đời sống, trade, tình yêu, tiền bạc,... đều chỉ là những biểu hiện khác nhau của cùng một kiểu sóng luôn dao động:
nó dâng lên rồi lại hạ xuống,
có lúc thì lặng như tờ,
nhưng có lúc lại vô cùng dữ dội.
Và chỉ khi hoà mình được với nó,
ta mới thấy được cả đại dương.
Comments
Post a Comment